“უცხოური გავლენის შესახებ” კანონი მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის საქმიანობაზე, მათ შორის, ქალთა უფლებების დაცვის მიმართულებით მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებზე. კანონის განხორციელება ბევრ კითხვას და შეშფოთებას იწვევს არასამთავრობო ორგანიზაციებში, რადგან ამან შეიძლება შეზღუდოს მათი შესაძლებლობები და ეფექტურობა.
გოჰარ აჯოიანი ფსიქოლოგი და ტრენერია, მუშაობს სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციაში. რადიო NOR-თან ინტერვიუში გოჰარი აცხადებს, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციები საქართველოში ქალთა უფლებების მთავარი დამცველია.
“ქალებს ეშინიათ თავიანთი პრობლემების გამოცხადების, არ იციან როგორ დაიცვან საკუთარი უფლებები და ხშირად ხდებიან სხვადასხვა სახის ძალადობის მსხვერპლი — ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური და ა.შ. სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაცია, მაგალითად, “Sapari”, “Femena”, “ქალთა ფონდი”, უწევენ ქალებს იურიდიულ და ფსიქოლოგიურ დახმარებას, ეხმარებიან მათ კრიზისული სიტუაციებიდან გამოსვლაში და სამუშაოს პოვნაში. თუ დასავლეთის მიერ დაფინანსებული არასამთავრობო ორგანიზაციები ვერ იმუშავებენ გამჭვირვალობის კანონის ფარგლებში, ბევრი ქალი დაკარგავს დაცვას და ვერ შეძლებს პრობლემებზე საუბარს.”
გოჰარი ასევე აღნიშნავს, რომ სამცხე-ჯავახეთში არსებობს არაერთი პროგრამა, რომელიც მიზნად ისახავს ქალთა შესაძლებლობების გაუმჯობესებას, მათი ცნობიერების ამაღლებას, სამუშაო ადგილების შექმნას და არაფორმალური განათლების უზრუნველყოფას. “უცხოური გავლენის შესახებ კანონის” გავლენით, ასეთი პროგრამები ვერ დაფინანსდება სხვადასხვა დასავლური წყაროებიდან, რაც გამოიწვევს მათ დახურვას და, შესაბამისად, ქალები დაკარგავენ მათზე წვდომას. ნინოწმინდიდან და ახალქალაქიდან ბევრმა ქალმა, რომლებიც სხვადასხვა არასამთავრობო პროგრამაში მონაწილეობენ, გრანტები მიიღეს და ახლა საკუთარი ბიზნესი და განვითარების შესაძლებლობა აქვთ.
“რუსული კანონის” გავლენა იქნება შესამჩნევი, განსაკუთრებით ეთნიკურ უმცირესობებზე. ახლა ჩვენ ჩუმად ვართ და არ გვინდა სრულად მივიღოთ ის ფაქტი, თუ როგორ იმოქმედებს ეს კანონი ჩვენზე. ვფიქრობთ, რომ ყველაფერი კარგადაა და ასე უნდაც იყოს მანამ, სანამ არ ვიგრძნობთ ამ კანონის გავლენას საკუთარ კანზე”, – ამატებს გოჰარი.
შეგახსენებთ, რომ 3 აპრილს ” ქართულმა ოცნებამ “საქართველოს პარლამენტში ხელახლა დაარეგისტრირა კანონპროექტი უცხოური გავლენის აგენტების შესახებ ოდნავ შეცვლილი სათაურით “კანონი უცხოური სახელმწიფოების ინტერესების განმახორციელებელი ორგანიზაციების შესახებ”. შეერთებული შტატები და ევროკავშირი კანონს ეწინააღმდეგებიან და აცხადებენ, რომ ეს ევროკავშირის პრინციპებს ეწინააღმდეგება.
ათასობით მოქალაქის, საზოგადოებრივი ორგანიზაციისა და მედიის წინააღმდეგობის მიუხედავად, საქართველოს პარლამენტმა 2024 წლის 14 მაისს ე.წ. “რუსეთის კანონი” მიიღო, 2024 წლის 28 მაისს კი საქართველოს პრეზიდენტის ვეტო დაძლია.
კანონის თანახმად, მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც უცხოელი დონორებისგან დაფინანსების 20%-ზე მეტს იღებენ, იძულებულნი არიან დარეგისტრირდნენ როგორც “უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელი ორგანიზაცია” ან დაჯარიმდებიან. აგენტად დარეგისტრირებაზე ან ფინანსური ანგარიშის წარდგენაზე უარის თქმა 25 000 ლარის ოდენობის ჯარიმით ისჯება. სუბიექტი ვალდებულია, შესაბამის ვებ გვერდზე 10 სამუშაო დღის ვადაში შეავსოს განაცხადი ელექტრონული ფორმით საქართველოს იუსტიციის მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმის შესაბამისად და წარუდგინოს სააგენტოს. განაცხადის შევსებისა და წარდგენის ვალდებულების შეუსრულებლობა გულისხმობს ჯარიმის დაკისრებას 10 000 ლარის ოდენობით. აქრის ხელახლა ჩადენა ამავე აქტის ჩადენისათვის ბოლო დროს დაკისრებული ადმინისტრაციული ჯარიმის გამოყენებიდან ერთი თვის ვადაში, გულისხმობს ჯარიმის დაკისრებას 20 000 ლარის ოდენობით.
ე.წ “რუსული კანონის” მიღების გამო აშშ-მ, მთავრობის წარმომადგენლების მიმართ სანქციები აამოქმედა. ივნისის თვეში, საზოგადოებისათვის ცნობილი გახდა ევროკომისიის დოკუმენტიც, რომლის მიხედვით, თუ ქვეყანაში ვითარება არ გაუმჯობესდება, ევროპა პერსონალურს სანქციებს დააწესებს, შეწყვეტს ფინანსურ დახმარებებს და უკიდურეს შემთხვევაში, უვიზო მიმოსვლას დროებით შეაჩერებს.
“უცხოური გავლენის შესახებ” კანონის შემოღება მნიშვნელოვნად ართულებს ქალთა უფლებების დაცვის სფეროში მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას. ეს ორგანიზაციები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ გენდერული თანასწორობისა და ადამიანის უფლებებისთვის ბრძოლაში, ამიტომ მნიშვნელოვანია ასეთი კანონმდებლობის უარყოფითი შედეგების გათვალისწინება და მინიმუმამდე დაყვანა. არასამთავრობო ორგანიზაციების მდგრადობისა და ეფექტურობის უზრუნველსაყოფად აუცილებელია ბალანსის პოვნა გამჭვირვალობის მოთხოვნებსა და მათი საქმიანობის მხარდაჭერას შორის საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე.
