სტატია მომზადებულია კრისტინა მარაბიანის მიერ.
ისეთი ქვეყნებისთვის, როგორიცაა საქართველო, სადაც ეთნიკური უმცირესობები მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს შეადგენენ, ევროკავშირში გაწევრიანებას შეიძლება რამდენიმე ძირითადი უპირატესობა და მოტივაცია ჰქონდეს.ევროკავშირში გაწევრიანება შეიძლება გახდეს ძლიერი ინსტრუმენტი ეთნიკური უმცირესობების მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად, ადამიანის უფლებების უკეთესი პატივისცემის ხელშეწყობისა და განვითარებისა და ინტეგრაციის რესურსებისა და შესაძლებლობების ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად.
სამცხე-ჯავახეთი,ახალქალაქი.სურათის ავტორი კრისტინა მარაბიანი.
ევროკავშირს აქვს მკაცრი სტანდარტები და კანონმდებლობა, რომელიც მიზნად ისახავს ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების უფლებების დაცვას. ევროკავშირში გაწევრიანება ნიშნავს ამ სტანდარტების დაცვის ვალდებულებას, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს ქვეყანაში უმცირესობების სამართლებრივი სტატუსისა და დაცვის გაუმჯობესებას.
“პირდაპირ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ევროკავშირში ინტეგრაცია გააუმჯობესებს ეთნიკური უმცირესობების სოციალურ-ეკონომიკურ პირობებს. ეს არ არის მხოლოდ ეკონომიკური და სოციალური პირობები, არამედ საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობა. არსებობს მრავალი განსხვავებული შესაძლებლობა, რომელსაც ევროკავშირი უზრუნველყოფს და ეს ეხება საგანმანათლებლო, ეკონომიკურ პროგრამებს და არა მხოლოდ. ყველაზე მნიშვნელოვანია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია და სხვა სტანდარტები. ევროპაში არსებობს ეროვნული უმცირესობების დაცვის ჩარჩო კონვენცია, ასევე არსებობს ეროვნული უმცირესობების ენების ევროპული ქარტია და ევროკავშირი მხარს უჭერს მათ პრაქტიკაში რეალურად მუშაობას. ბევრი სხვა ინსტრუმენტი არსებობს”, – ამბობს უჩა ნანუაშვილი, საქართველოს ყოფილი ომბუდსმენი და საქართველოში დემოკრატიის შესწავლის ინსტიტუტის დამფუძნებელი.
ევროკავშირში გაწევრიანებას შეუძლია ხელი შეუწყოს ეთნიკური უმცირესობების სოციალური ინტეგრაციის გაუმჯობესებას სხვადასხვა პროგრამებისა და ინიციატივების განხორციელების გზით, რომლებიც მიზნად ისახავს ეთნიკური უმცირესობების მხარდაჭერასა და განვითარებას. ევროკავშირი ასევე აფინანსებს პროექტებს, რომლებიც ხელს უწყობენ შესაძლებლობების თანასწორობას და სოციალურ ჩართულობას.
ევროკავშირი მოითხოვს, რომ მისმა წევრებმა დაიცვან კანონის უზენაესობის პრინციპები, რაც მოიცავს ადამიანის უფლებების დაცვას და არადისკრიმინაციას. ამან შეიძლება ხელი შეუწყოს ქვეყანაში უფრო სამართლიან და გამჭვირვალე სამართალდამცავებს.
“ევროკავშირმა ცოტა ხნის წინ მიიღო ევროკავშირის ღირებულებების ფუნდამენტური განცხადება. ისინი პირველები იყვნენ, ვინც თავიანთ განცხადებებში უმცირესობების უფლებები აღიარეს. ყველა ეს პრინციპი ჩამოწერილია, ღირსება, თანასწორობა, დემოკრატია, თავისუფლება, კანონის უზენაესობა, მათ შორის ადამიანის უფლებები და უმცირესობათა კუთვნილ პირთა უფლებები. ეს არ არის მხოლოდ სიტყვები, არსებობს ძალიან კონკრეტული მეთოდები სოციალურ-ეკონომიკური და კულტურული უფლებების გასაუმჯობესებლად, არამედ ეთნიკური უმცირესობების სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებები. ევროპაში ძალიან კარგი პრაქტიკაა დისკრიმინაციის წინააღმდეგ და ბევრი სტანდარტი, რომელიც უკვე მიღებულია და მუშაობა მიმდინარეობს ევროპაში. რა თქმა უნდა, ეს გავლენას მოახდენს ჩვენს ქვეყანაში ეთნიკური უმცირესობების ცხოვრებაზეც. თქვენ შეგიძლიათ მიიღოთ ბევრი სარგებელი .
ევროპა ერთადერთი კონტინენტია, სადაც ყველგან უმცირესობების პრობლემებს ასეთ დეტალებში ექცევა ყურადღება. ევროკავშირის ყველა წევრმა უნდა დაიცვას ერთი და იგივე კანონმდებლობა”, – ამბობს უჩა ნანუაშვილი.
ბელგია.ბრიუსელი,ფოტო კრისტინა მარაბიანი.
ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი მოითხოვს რეფორმებს, რომლებიც ხშირად ეხება ადამიანის უფლებებს, სამართლიანობას და ანტიდისკრიმინაციულ ზომებს. ამ რეფორმებმა შეიძლება დადებითი გავლენა იქონიოს საქართველოში ეთნიკური უმცირესობების მდგომარეობაზე.
საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების კიდევ ერთი სარგებელი შეიძლება იყოს საინვესტიციო მხარდაჭერა ეთნიკური უმცირესობების მაღალი კონცენტრაციის მქონე რეგიონებისთვის (საქართველოში ეს არის სამცხე-ჯავახეთის რეგიონები, სადაც სომხები ცხოვრობენ და ქვემო ქართლი, სადაც აზერბაიჯანელებიც კომპაქტურად ცხოვრობენ) ამან შეიძლება ხელი შეუწყოს ეკონომიკურ განვითარებას და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებას.
სამართლებრივი თვალსაზრისით, ევროკავშირი (EU) დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების უფლებებს და მათ დასაცავად და მხარდასაჭერად არაერთ ზომას იღებს.
კანონმდებლობა და რეგულაციები
- ევროკავშირის ფუნდამენტური უფლებების ქარტია: ეს დოკუმენტი ითვალისწინებს ევროკავშირის მოქალაქეების ფუნდამენტურ უფლებებსა და თავისუფლებებს, მათ შორის ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების უფლებებს. იგი მოიცავს სტატიებს დისკრიმინაციის აკრძალვის, თანასწორობისა და ადამიანის უფლებების შესახ.
დირექტივები და რეგულაციები: ევროკავშირი იღებს სხვადასხვა დირექტივებს, რომლებიც მიზნად ისახავს უმცირესობების უფლებების დაცვას, მაგალითად, დირექტივა დასაქმების თანასწორობის შესახებ და დირექტივა საქონლისა და მომსახურების ხელმისაწვდომობის თანასწორობის შესახებ.
კომისია და სააგენტოები.
- ევროკომისია: კომისია მნიშვნელოვან როლს ასრულებს უმცირესობების უფლებების დაცვის მიზნით კანონმდებლობის მონიტორინგსა და შესაბამისობის უზრუნველყოფაში.
- რასიზმისა და შეუწყნარებლობის წინააღმდეგ ევროპული ცენტრი (ECRI): ეს ორგანო წევრ სახელმწიფოებს ურჩევს დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბრძოლისა და უმცირესობების უფლებების დაცვის მიზნით გასატარებელ ღონისძიებებს.
“ევროპის ისტორიაში ასეთი მწარე გაკვეთილები იყო და ამიტომაც შევქმენით სისტემა, სადაც დაცულია უფლებები. ეს ნიშნავს, რომ ქვეყნებმა, რომელთაც სურთ ითანამშრომლონ ან იყვნენ ევროკავშირის წევრები, უნდა დაიცვან ეთნიკური უმცირესობების უფლებები. ეს ნიშნავს, რომ ევროკავშირში გაწევრიანებისთანავე საქართველოს მოუწევს მთელი რიგი დოკუმენტების რატიფიცირება, რომლებიც საერთოა ევროკავშირის ყველა ქვეყნისთვის. ანუ, აქ უკვე მუშაობს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია, რომლის რატიფიცირებაც საქართველომ დიდი ხანია მოახდინა და ეროვნული უმცირესობების დაცვის ჩარჩო კონვენცია, რომელიც ასევე გვთავაზობს ეთნიკური უმცირესობების უფლებების დაცვის პრობლემების გადაწყვეტას. და არსებობს მთელი რიგი სხვა ინსტრუმენტები, რომლებიც ადგენს სტანდარტს და ავითარებს პრინციპს. ყველა ეს სტანდარტი ძალიან მკაფიოდ არის გაწერილი ევროკავშირის კონსტიტუციაში”, – ამბობს უჩა ნანუაშვილი, საქართველოს ყოფილი ომბუდსმენი და საქართველოში დემოკრატიის შესწავლის ინსტიტუტის დამფუძნებელი.
საქართველოს სომხებისთვის, ისევე როგორც ქვეყნის სხვა ეთნიკური უმცირესობებისთვის, საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანებას შესაძლოა არაერთი მნიშვნელოვანი უპირატესობა ჰქონდეს.
ევროკავშირს ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების უფლებების დაცვის მკაცრი სტანდარტები აქვს. საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანებამ შეიძლება გამოიწვიოს სომხებისა და სხვა უმცირესობების სამართლებრივი სტატუსის გაუმჯობესება ამ სტანდარტების დანერგვისა და დაცვის გზით. ევროკავშირში ინტეგრაციის პროცესის ფარგლებში, საქართველოს დისკრიმინაციისა და ქსენოფობიის წინააღმდეგ ბრძოლის ღონისძიებების გატარება და განხორციელება მოუწევს. ეს შექმნის უფრო სამართლიან და ინკლუზიურ გარემოს ყველა ეთნიკური ჯგუფისთვის, მათ შორის სომხებისთვისაც.
ევროკავშირი მხარს უჭერს კულტურულ მრავალფეროვნებას და კულტურათაშორის გაცვლას. კავშირში გაწევრიანებას შეუძლია ხელი შეუწყოს სომხების კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნებასა და განვითარებას, ასევე ცნობიერების ამაღლებას და პატივისცემას ფართო კონტექსტში.
