ყველი ჩეჩილი ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის ერთ-ერთი მიმოზიდვის ფაქტორია. აქ ყველაზე მოთხოვნადი ყველია, განსაკუთრებით გამწვანებულ მდგომარეობაში.
ადგილობრივები ჩეჩილის ყველს არაჩვეულებრივად ამზადებენ და თუ ყველი სათანადოდ იქნება მომზადებული და დაკონსერვებული, მაშინ ზამთრის სუფრებს ჩეჩილის განუმეორებელი სუნი ასდის. მოსახლეობა ამბობს, რომ მათ მიერ დამზადებულ ყველს ალპური მდელოებიდან მიღებული რძის გამო განსხვავებული გემო აქვს.
უნიკალური გემოსა და სუნის ყველს სოფლებში ძირითადად ბებიები ამზადებდნენ თონირზე ან გაზქურაზე რძის გაცხელებით. დღესდღეობით ცნობილი ყველის დამზადებით ახალგაზრდა ქალებიც არიან დაკავებული (11 ლიტრი გაფილტრული და უცხიმო რძე იძლევა ერთი კილოგრამი ჩეჩილის ყველს).
ამბობენ, რომ ძველად ადგილობრივებს ჩეჩილის ყველის ხარისხის შესამოწმებლად ძალიან საინტერესო მეთოდი ჰქონდათ: ძაფის საჭრელი ნემსის ყუნწში უნდა გაევლო. დღეს თანამედროვე მსოფლიოში ყველის დამზადების ხერხები შეიცვალა.
ნებისმიერ შემთხვევაში, ამ ტიპის ყველი განსაკუთრებული მოთხოვნაა, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ის იწყებს გამწვანებას. ეს ხდება მაშინ, როცა ტემპერატურა ეცემა, ან ყველს ქერქიდან ამოღების შემდეგ ათავსებენ თბილ ადგილას.
ჩეჩილი ყველი ინახება და ძველდება ძირითადად თიხის ქოთნებში ან ხის კასრებში.
თაობიდან თაობას გადაცემული ყველი ჩეჩილი და მისი დამზადების ხელოვნება დღეს უამრავ ტურისტს იზიდავს. გარდა გარეგნობისა და გემოსა, ამ ტიპის ყველის დამზადების მეთოდები ძალიან საინტერესოა ევროპიდან და მსოფლიოს სხვა ქვეყნებიდან ჩამოსული ტურისტებისთვისაც.
„ჩვენს სახლში საფრანგეთიდან ჩამოსულ ტურისტებს უმასპინძლეს. მათ სხვადასხვა ტრადიციული კერძებითა და ნამცხვრებით, ასევე ჩეჩილი ყველით გავუმასპინძლდით. ყველა კერძი მოეწონათ, მაგრამ ამბობდნენ, ყველი ჩეჩილი უგემრიელესი იყო. მოეწონათ არა მარტო გემო, არამედ ძალიან დაინტერესდნენ მისი მომზადების ტრადიციული მეთოდებით და საიდუმლოებით“, – ამბობს ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის მკვიდრი ზარუჰი კაშანიანი.
მოუსმინეთ დეტალებს აუდიოჩანაწერში.
ზარუიმ გვითხრა, რომ ჩეჩილი 1950-იანი წლებიდან მზადდება და მისი მომზადება შრომატევადია. ყველის დამზადების ტრადიციული და ხელნაკეთი ხერხი ბებიისგან დედას გადაეცა, დედისგან კი მას, მაგრამ შიშობს, რომ 2030 წლისთვის ახალი თაობა ჩეჩილის ყველის დამზადებაში აღარ იქნება ჩართული.
ნახეთ ვიდეო.
ჩეჩილის ყველის დამზადება ბევრი და რთული პროცესია. სუფთა რძის გაფილტვრის შედეგად მიიღება არა მხოლოდ ჩეჩილი ყველი, არამედ სხვადასხვა სახის რძის პროდუქტები და მათგან განსხვავებული კერძები.
ქვემოთ წარმოგიდგენთ რძის პროდუქტებს და მათგან მომზადებულ რამდენიმე სახეობის კერძს.
კარაქი
კარაქი. როგორ იღებენ ამას?
ჩეჩილის ყველის დასამზადებლად რძეს ფილტრავენ და ცხიმიან ნაწილს გამოყოფენ. ჩეჩილს ამზადებენ გაფილტრული რძით, ცხიმიანი ნაწილისგან კი კარაქს იღებენ. არაჟანს რამდენიმე დღე ტოვებენ ცივ ადგილას, რომ მზად იყოს კარაქისთვის. რამდენიმე დღის შემდეგ ასხამენ ხის ჭურჭელში და ურევენ, ხელით მორევის დაახლოებით 20 წუთის შემდეგ მიიღება ხელნაკეთი კარაქი. შემდეგ კარაქს სპეციალური ტრადიციული წესით დნება და ხელნაკეთი ნაღების მიღება ხდება, რომელსაც მოსახლეობა ძირითადად ზამთარში იყენებს.
კარაქისგან მიღებული ერბო
ერბოსგან დამზადებული ნამცხვარი. ესეც ტრადიციული კერძია. პურს ერბოში ფქვავენ და ჭამენ. მას იყენებდნენ ძველად.
არაჟნის თასში ათქვეფისას წყლიან ნაწილს აცალკევებენ, რომელსაც თანი ჰქვია. ადგილობრივები თანისგან ამზადებენ ტრადიციულ წვნიანს, რომელიც ასევე ძალიან გემრიელია.
ტრადიციულ სომხურ გათას, რომელსაც კარაქის დნობისას ზეთის ქაფისგან ამზადებენ, ნაღებს უწოდებენ.
ნაღები
