მატყლი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ჯავახეთის ტრადიციულ კულტურაში, რადგან ჯავახეთი სამწყსო რეგიონია, ცხვრის მატყლს ძირითადად ამუშავებენ საწოლისთვის.
ცხვრის პარსვა ძირითადად გაზაფხულზე ხდება. თუ ნაზმატყლიან და ნახევრად ნაზმატყლიან ცხვრებს პარსავდნენ წელიწადში ერთხელ, გაზაფხულზე, მაშინ მსხვილ და ნახევრად უხეშ მატყლიან ცხვრებს პარსავდნენ გაზაფხულზე და შემოდგომაზე. თანამედროვე ტექნოლოგიების განვითარების ეპოქაში ჩეხვა ძირითადად მექანიზებულია, მაგრამ ძველად და შესაძლოა ჯავახეთშიც სპეციალური მაკრატლის გამოყენებით ხორციელდებოდეს, რის შემდეგაც მატყლს ახალი სიცოცხლე ენიჭება.
ჯავახურ ტრადიციულ კულტურაში ძალიან მნიშვნელოვანი ნაბიჯია გაპარსვის შემდეგ პირველი რეცხვა, რომელიც ხშირად მიედინება მდინარეებში ან წყაროებში. მატყლის გაშვებული წყლის გარეცხვა უზრუნველყოფს სისუფთავეს, რომლის მიღწევაც ძნელია სხვა მეთოდებიდან განცხვავებით. გარდა ამისა, ეს ხელს უწყობს მატყლის გრძელვადიან ხარისხს და გამოყენებას.
გაურეცხავ მატყლს ჯერ ახვევენ, რომ წყალში შესვლამდე სუფთა იყოს, შემდეგ მდინარეში რეცხავენ. მდინარეში გარეცხვის შემდეგ მატყლს ჯოხებით ქვაზე დიდხანს „ურტყამდნენ“, რომ მატყლი უკეთ გაიწმინდოს. მატყლის კარგად გარეცხვის შემდეგ მდინარიდან გამოჰყავთ და აშრობენ. შემდეგ ისევ იწყებენ დაღვრას, სანამ მატყლი არ დარბილდება. შემდეგ აშრობენ და გაშრობის შემდეგ გადადიან „მიტელის“ კერვის პროცესზე.
გაპარსვისა და რეცხვის პროცესის ფოტოები აღებულია ინტერნეტიდან.
ამ პროცესის შემდეგ, მატყლი მზად არის გამოსაყენებლად, რომელიც უზრუნველყოფს რბილ და ბუნებრივ სითბოს, ასევე ჩვენმა წინაპრებმა გადმოსცეს, რომ ბამბა ძალიან ჯანსაღია.
მატყლის საწოლები მკაცრი ზამთრის სიცივისგან დაცვის საუკეთესო საშუალებაა და ამიტომ წელიწადში ერთხელ უნდა გაირეცხოს და გადამუშავდეს.
მატყლის დამუშავება ხდება სპეციალური ტექნოლოგიით, რომლის დროსაც მატყლი თავისუფლდება მტვრისგან და ზედმეტი ნაწილაკებისგან და ასევე ხდება წვრილი, მსუბუქი და მოცულობათი.
ეს ტრადიციული პროცესები უზრუნველყოფს მატყლის მაღალ ხარისხს და ქმნის ლამაზ, კომფორტულ და კულტურულად ღირებულ პროდუქტს, რომელიც ასახავს ჯავახეთის ისტორიასა და კულტურას.
