ზედიზედ მეორე წელია, ახალქალაქისა და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტების ბიუჯეტებში გამოჩნდა პუნქტი სახელწოდებით “სამოქალაქო ბიუჯეტირება”. ამასთან, საქართველოში “უცხო ქვეყნის აგენტების შესახებ” კანონის მიღებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართ მიკერძოებული დამოკიდებულებისა და სამოქალაქო აქტივიზმის გამო, რჩება კითხვა, გაითვალისწინება თუ არა მოქალაქეთა აზრი მომავალში სამოქალაქო ბიუჯეტირების შემოღებისას.
კანონპროექტის თანახმად, საქართველოს თითოეულ მოქალაქეს, რომელიც რეგისტრირებულია ან/და რეალურად ცხოვრობს ქალაქ ახალქალაქში ან ნინოწმინდაში, შეეძლო საკუთარი იდეის შემოთავაზება, რომელიც მიზნად ისახავდა მუნიციპალიტეტის საერთო გაუმჯობესების განვითარებას.
პროექტს “HEKS-EPER Georgia” სამცხე-ჯავახეთში, სამოქალაქო საზოგადოების ფორმირების მხარდაჭერის ცენტრის (SCCSF) მხარდაჭერით ახორციელებს.
სამოქალაქო ბიუჯეტირება ჯავახეთში და მთლიანად საქართველოში ინოვაციაა.
სამოქალაქო ბიუჯეტის განხორციელების მთავარი მიზანია მოსახლეობის ჩართვა ქალაქის ან რეგიონის მართვის პროცესებში. ეს საშუალებას აძლევს მოქალაქეებს თავად გადაწყვიტონ, როგორ გამოიყენონ და გაანაწილონ ადგილობრივი ბიუჯეტის ფული. კანონპროექტის მიხედვით, უნდა გამართულიყო საბჭო, რომელზეც პროექტები განიხილებოდა, რის შემდეგაც გადამოწმება უნდა მომხდარიყო — მერიის თანამშრომლები ავტორებს უნდა დაკავშირებოდნენ . არჩევნები უნდა ჩატარებულიყო საყოველთაო საარჩევნო უფლებით.
მოსახლეობის გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ჩართვის იდეა სამოქალაქო ჩართულობის თვალსაზრისით პასიური ჯავახეთის რეგიონისთვის ზედმეტი არ იქნებოდა. თუმცა, პროექტის განხორციელების დროს მოსახლეობა საზოგადოებრივი სიკეთის იდეის გარშემო უფრო აქტიური არ გამხდარა.
“ეს არის ჩართულობის ერთ-ერთი ფორმა. ეს არ არის პანაცეა ყველა იმ პრობლემისთვის, რომელიც დაკავშირებულია სამოქალაქო ჩართულობასთან, სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებასთან და ადგილობრივ მთავრობებსა და საზოგადოებას შორის კომუნიკაციის გაუმჯობესებასთან. არა, ეს აბსოლუტურად ყველა პრობლემას არ წყვეტს. ეს არის ერთ-ერთი მექანიზმი. ეს მექანიზმი არასდროს განხორციელებულა ერთხელ ერთი სეზონის განმავლობაში, ერთი წლის განმავლობაში. ეს უნდა იყოს პრაქტიკა, რომელიც წლიდან წლამდე უნდა გაუმჯობესდეს, მაგრამ მისი გაუმჯობესება შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ადგილობრივი ხელისუფლება ამის მცდელობას გააკეთებს. კონკურენციის მიუხედავად, ყოველთვის არის შესაძლებლობა სიტუაციის შემობრუნება, მაგრამ დროთა განმავლობაში. თუმცა, ახალი პოლიტიკური რეალიებით, პოზიტიური პროგნოზების გაკეთება უფრო რთული ხდება”,—ამბობს სამცხე-ჯავახეთსა და ქვემო ქართლში პროექტის კოორდინატორი ოლღა ენდელაძე.
რეგიონში ყოველთვის რთულია რაიმე ახლის დანერგვა. თუმცა, ამის მიუხედავად, პროექტები მაინც გაგზავნეს როგორც ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებმა, ასევე ცალკეული არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა. რიგითი მოსახლეობა არ მონაწილეობდა საპროექტო იდეების წარდგენის პროცესში. ახალქალაქში განსახორციელებელი პროექტების პირველი არჩევნები ადგილობრივ ხელისუფლებასა და არასამთავრობო ორგანიზაციებს შორის კონკურენციას ჰგავდა.
“მე შემიძლია მხოლოდ ვივარაუდოთ, რომ მთელი ეს კომუნიკაცია ადგილობრივ თვითმმართველობებს, ნებისმიერ სამთავრობო უწყებასა და არასამთავრობო ორგანიზაციას შორის მთელი წლის განმავლობაში კრიზისში იყო, რადგან ნათელია, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომელთა დიდი უმრავლესობა გამოხატავს პროტესტის გარკვეულ პოზიციას და, შესაბამისად, არ თანამშრომლობს, არ არის ჩართული იმ პროცესებში, რომლებიც მიზნად ისახავს ადგილობრივ ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას. მე ვფიქრობ, რომ ამ თვალსაზრისით, ალბათ, გავლენა მოახდინა ამ პროცესის არასაკმარისად აქტიურ განვითარებაზე, რადგან, ფაქტობრივად, არასამთავრობო ორგანიზაციები წლიდან წლამდე უფრო და უფრო უნდა ჩაერთონ ამ პროცესში”,—აღნიშნა სამცხე-ჯავახეთსა და ქვემო ქართლში პროექტის კოორდინატორმა ოლღა ენდელაძემ.
აღსანიშნავია ისიც, რომ პროექტის განხორციელების 4 წლის განმავლობაში და სამოქალაქო ბიუჯეტის დანერგვის 2 წლის განმავლობაში, ნინოწმინდაში 5 პროექტი და ახალქალაქში 7 პროექტი ორივე მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტში შედიოდა. ახალქალაქში ყოფნისას უპირატესობა მიენიჭა ტურისტული ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებას, ნინოწმინდაში კი, ძირითადად, სპორტულ პროექტებს.
პროექტის ფარგლებში შემოთავაზებული იქნა შემდეგი პროექტები:
ნინოწმინდა 2023-2024
სასმელი აუზი მეცხოველეობისთვის ხოჯაეგში
სპორტული ინვენტარი ხოჯაბეკსა და ნორაშენში
2024-2025
აუზის მშენებლობა
გარე სპორტული აღჭურვილობის თავშესაფარი
დასასვენებელი ზონა
ახალქალაქი
2023-2024
ქალაქის საათი
ინტერაქტიული ბილბორდი
პლაჟის გაუმჯობესება მდინარე ფარავანთან
სადამკვირვებლო გემბანი ქალაქ ახალქალაქთან
2024-2025
ქალაქის ავტოსადგურის ტერიტორიის გაუმჯობესება
ჭყნავორის სალოცავამდე გზის გაუმჯობესება
ქუჩის სახელის ნიშნების დაყენება
სამოქალაქო ბიუჯეტის განხორციელების 2 წლის განმავლობაში ადგილობრივმა ხელისუფლებამ ახალქალაქში სამოქალაქო პროექტებისთვის 80 000 ლარი გამოყო (2023-2024 წლებში — 30 000 ლარი და 2024-2025 წლებში 50 000 ლარი), ხოლო ნინოწმინდაში — 50 000 ლარი (2023-2024 წლებში — 20 000 ლარი და 30 000 ლარი 2024-2025 წლებში).
უკვე განხორციელდა ორი პროექტი და კიდევ ორი განხორციელდება 2025 წელს. ნინოწმინდის ნორაშენში ბილბორდი და სპორტული ინვენტარი 2024 წლისთვის ახალქალაქში ხმის მიცემით შეირჩა, 2025 წელს კი ახალქალაქმა ჭყნავორის სალოცავისკენ მიმავალი გზის გაუმჯობესება და ნინოწმინდაში საცურაო აუზის აშენება არჩია.
